Home » Η ΣΤΗΛΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΩΝ » O θεός Ύπνος στην Ελληνική Αρχαιότητα και η σχέση του με την Ομηρική Ιθάκη

O θεός Ύπνος στην Ελληνική Αρχαιότητα και η σχέση του με την Ομηρική Ιθάκη

Γράφει ο Ανδρέας Κολαΐτης (Πτυχιούχος ΤΕΙ – Αθήνας, Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων) (Μέλος του Συλλόγου “Οι φίλοι των Anzac από την Λήμνο)
 
   Στις δυσοίωνες οικονομικά ημέρες που περνά ο τόπος μας και έχοντας μια καθημερινή ειδησειογραφική επικαιρότητα που δεν αποστερείται απαισιοδοξίας, εμείς στον αντίποδα από τον “φιλόξενο” ιστότοπο της ακριτικής “Λημνιακής Φωνής” θα αναδείξουμε άλλο ένα ενδιαφέρον θέμα που … “αναπτερώνει” την διάθεση για μάθηση προάγοντας θετική αύρα μέσα από την προβολή για καθετί ωραίο που ‘χει σχέση με το ακριτικό νησί της Λήμνου.     
 
  Στην Αρχαία Ελληνική Μυθολογία ο Ύπνος ήταν θεός ή δαίμονας, που αποτελούσε την προσωποποίηση του ύπνου. 
Σύμφωνα με τον Ησίοδο (υπολογίζεται ότι έζησε γύρω στο 700 ή 800 π.Χ και υπήρξε ο δεύτερος σε σπουδαιότητα αρχαίος Έλληνας ποιητής μετά τον Όμηρο) στο έπος του “Θεογονία”,  ο Ύπνος και ο δίδυμος αδελφός του, ο Θάνατος, ήταν «δεινοί Θεοί» που κατοικούσαν στον Τάρταρο.
Κατά τον Όμηρο (έζησε τον 8ο π.Χ αιώνα), τον αποκαλεί νήδυμο (γλυκύ). Τόπος κατοικίας του Ύπνου ήταν η νήσος … Λήμνος ενώ από τους μεταγενέστερους συγγραφείς, του αποδιδόταν μια δική του φανταστική πατρίδα, η «Νήσος των Ονείρων». Ο Ύπνος λατρευόταν πολύ στην κυρίως Ελλάδα. Σημαντικά κέντρα της λατρείας του Ύπνου ήταν η Επίδαυρος, η Τροιζήνα και η Ολυμπία.
 "O Ύπνος και ο αδελφός του Θάνατος", πίνακας του 1874 από τον John William Waterhouse (πηγή photo:wikimedia.org)

“O Ύπνος και ο αδελφός του Θάνατος”, πίνακας του 1874 από τον John William Waterhouse (πηγή photo:wikimedia.org)

Δείτε παρακάτω σχετικά Ομηρικά αποσπάσματα:  
 
“Ύπνος άναξ πάντων τε θεών πάντων τ’ ανθρώπων” (Ιλιάδα, Ξ 224-291)

“Και γαρ τ’ όναρ εκ Διός εστίν” (Ιλιάδα, Α 63)

   Ο θεός Ύπνος σύμφωνα με τους Αρχαίους Έλληνες είναι γιος της Νύχτας και του Ερέβους. Τον φαντάζονταν νέο, ωραίο, με φτερά στους ώμους, να αποκοιμίζει τους κουρασμένους καθώς τους ραντίζει με ένα κλαδί μουσκεμένο από τη δροσιά της λήθης ή καθώς τους ποτίζει από ένα κέρας υπνωτικούς χυμούς ή απλά κουνώντας τα φτερά του.

   Η δύναμη του θεού Ύπνου είναι πολύ μεγάλη. Μπορεί να κοιμίσει όλους τους θεούς και όλους τους ανθρώπους. Μάλιστα κοίμισε ακόμα και τον αρχηγό των θεών, τον Δία, παρά τη θέλησή του, ύστερα από πιέσεις της θεάς Ήρας η οποία ήθελε να επηρεάσει την εξέλιξη του Τρωικού Πολέμου. Η Ήρα επισκέπτεται τον Ύπνο στη Λήμνο όπου όπως αναφέρθηκε, κατοικούσε. Τον προσφωνεί «άνακτα» (άρχοντα, βασιλιά) όλων των θεών και των ανθρώπων, για να τον πείσει, αλλά ο Ύπνος το σκέφτεται να τα βάλει με τον Δία, διότι είχαν προηγούμενα από το παρελθόν. Πείθεται να το κάνει, αφού όμως πρώτα η Ήρα του ορκίστηκε να τον παντρέψει με μία από τις νεότερες Χάριτες, την γλυκιά Πασιθέη, πού τόσο επιθυμούσε. Ο Ύπνος με την Ήρα αναχωρούν μαζί για να βρουν το Δία. Η Ήρα σκορπάει στην καρδιά του Δία «γλυκιά αγάπη και επιθυμία» και ο Ύπνος μεταμορφωμένος σε πουλί, τον αποκοιμίζει.

   Να σημειώσουμε ότι η Πασιθέη είναι η θεά της χαλάρωσης και της ξεκούρασης, και έτσι καταλαβαίνουμε γιατί είναι τόσο πολύ επιθυμητή στον θεό Ύπνο !

   Ο Ύπνος με την αγαπημένη του Πασιθέη, έκαναν παιδιά τους Όνειρους, που φυσικά ακολούθησαν την οικογενειακή παράδοση! Τα αδέρφια οι Όνειροι είναι: ο Μορφεύς, ο Ίκελος, ο Φοβήτωρ και ο Φάντασος. Όλοι μαζί ονομάζονται “Όνειροι” και είναι οι θεοί των ονείρων. Κατοικούσαν στις ακτές του ωκεανού, στη Δύση, σε ένα σπήλαιο κοντά στα σύνορα του Άδη. Οι όνειροι, έστελναν τα όνειρα στους θνητούς, μέσα από δύο πύλες που βρίσκονταν εκεί. Η μία πύλη ήταν φτιαγμένη από Κέρατο, και με αυτή έστελναν τα αληθινά όνειρα (προμηνύματα), ενώ με τη δεύτερη που ήταν φτιαγμένη από Ελεφαντόδοντο, έστελναν τα ψεύτικα όνειρα.

Η Πηνελόπη λέει χαρακτηριστικά (Ομήρου Οδύσσεια, Τ 559-566):

“… έχουμε, ώ ξένε, ονείρατα ζαβά, με κούφια λόγια,

κι απ’ όσα ονειρευόμαστε, σωστά δε βγαίνουν όλα.

Δυό θύρες τ’ αλαφροΐσκιωτα τα όνειρα έχουν πάντα

με κέρατο φτιαστή τη μιά, με φίλντισι την άλλη

όσα όνειρα απ’ το φίλντισι το πριονιστό διαβαίνουν,

χαμένα είναι κι ανώφελα, και τους θνητούς γελάνε.

πάλε όσα απ’ τα καλόξεστα τα κέρατα περάσουν,

αληθινά του βγαίνουνε του ανθρώπου που τα βλέπει … ” 

    Αναλυτικά τα παιδιά του θεού Ύπνου είναι οι εξής:

  • Μορφέας : Το όνομα, βγήκε από τη λέξη “Μορφή” και σχετίζεται με την ικανότητά του να παίρνει οποιαδήποτε ανθρώπινη μορφή και να εμφανίζεται στα όνειρα. Έχει την ιδιότητα να στέλνει εικόνες στα όνειρα ή στα οράματα των ανθρώπων, να τα διαμορφώνει, και να μορφοποιεί τα όντα που κατοικούν σε αυτά. Η δράση του Μορφέα είναι πρωταγωνιστική, αλλά όχι αποκλειστική. Ο Μορφέας είναι ο πιο ισχυρός από τους υπόλοιπους, για αυτό και είναι ο μοναδικός θεός που μπορεί να επέμβει στα όνειρα των βασιλιάδων και των ηρώων, ενώ όπως λένε μετέφερε τα μηνύματα των θεών στους θνητούς, με τη μορφή ονείρων.
  • Φοβήτωρ : Κάνει τα όνειρα τρομακτικά. Είναι η προσωποποίηση του εφιάλτη, και παίρνει μορφή τεράτων ή τρομακτικών ζώων.
  • Φάντασος : Παράγει τα δυσνόητα και πλασματικά όνειρα, ενώ εμφανίζεται χωρίς ζωτική μορφή. Είναι η προσωποποίηση της φαντασίας.
  • Ίκελος : Βοηθάει τις πτυχές των ονείρων που απεικονίζουν τη πραγματικότητα, κάνοντάς τα ρεαλιστικά.

Πηγές: (1) psi-gr.tripod.com & (2) el.wikipedia.org

 

Please follow and like us:

Σχολιάστε

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *